به گزارش شرق پرس چندی است از طریق رسانه‌های مختلف خبرهایی مبنی بر احتمال وقوع ال‌نینو و داشتن زمستانی بحرانی و سخت منتشر می‌شود که در این راستا فارس مازندران گفت‌وگویی با نوربخش داداشی مدیرکل هواشناسی این استان ترتیب داده که در ادامه مشروح آن از نظرتان می‌گذرد.
ال‌نینو چیست؟
ال‌نینو پدیده اقیانوسی است که در منطقه استوایی و اقیانوس آرام شکل می‌گیرد و همواره با یک پدیده جوی سیاره‌مقیاس به‌نام نوسان جنوبی همراه است.
نام کامل این پدیده «ان‌سو» است، ان‌سو می‌تواند در سه فاز گرم (ال‌نینو)، سرد (لانینا) و خنثی قرار گیرد، نشان‌گر اینکه ان‌سو در چه فازی قرار دارد، شاخصی به‌نام نینوی اقیانوسی است که به تغییرات دمای سطح آب نسبت به نرمال آن در منطقه‌ای از اقیانوس آرام می‌پردازد.
اگر تغییرات دمای سطح آب در این منطقه در محدوده مثبت منفی نیمدرجه سیلیسیوس باشد، ان‌سو در فاز خنثی در صورتی‌که بالاتر از مثبت نیم در فاز گرم و اگر کمتر از منفی نیم باشد در فاز سرد قرار دارد، با توجه به میزان ناهنجاری دما، ال‌نینو و لانینا به دسته‌های ضعیف، متوسط و قوی تقسیم می‌شوند.
آیا امسال، سال ال‌نینو است؟
در حال حاضر براساس دیدبانی انجام‌شده یک ال‌نینوی قوی شکل گرفته که بیشتر مدل‌های جوی و اقیانوسی پیش‌بینی می‌کنند تا پایان زمستان امسال استمرار داشته باشد و در طول بهار سال آینده تضعیف شده و از بین می‌رود.
ال‌نینو چه تغییراتی در شرایط جوی ایجاد می‌کند؟
هنگامی‌که جو در حالت ال‌نینو قرار دارد، جریانات صعودی در منطقه مرکزی اقیانوس آرام استوایی تا غرب قاره آمریکای لاتین تشدید شده و بارش‌های سنگین در این منطقه شکل می‌گیرد و شرق قاره آسیا و قاره اقیانوسیه دچار کم‌بارشی و خشک‌سالی می‌شوند، اما اگر ان‌سو در فاز سرد (لانینا) قرار داشته باشد، شرایط برعکس شده و غرب قاره آمریکای لاتین دچار کم‌بارشی شده و بارش‌های سنگین در شرق قاره آسیا و قاره اقیانوسیه رخ می‌دهد.
با وجود این شرایط آیا ال‌نینو به ایران می‌آید، به دلیل اینکه خبرهایی مبنی بر ورود ال‌نینو به کشور داشتیم؟
ان‌سو یک نوسان سیاره‌مقیاس جوی است که همواره در منطقه استوایی اقیانوس آرام حضور داشته و به هیچ وجه از محل خود خارج نمی‌شود، تنها در این منطقه جابه‌جا شده، بنابراین ورود ال‌نینو به ایران یک سخن غیرعلمی و محال است.
چگونه این پدیده می‌تواند بر آب و هوای سایر نقاط جهان تأثیرگذار باشد؟
ان‌سو به سبب مقیاس بزرگ از راه دور بر آب و هوای سایر نقاط جهان تأثیر می‌گذارد، گستره عملیاتی ان‌سو حدود ۱۰ هزار کیلومتر است که در تقسیم‌بندی پدیده‌های جوی توسط سازمان هواشناسی جهانی یک پدیده سیاره‌مقیاس محسوب می‌شود.
با توجه به اینکه جو یک شارع پیوسته است، نوسانات جوی سیاره‌مقیاس مانند ان‌سو می‌توانند بر الگوهای جوی و بارشی سایر نقاط جهان تأثیرگذار باشند اما میزان تأثیر به فاصله از محل حضور آنها و سایر نوسانات جوی در نقطه مورد نظر بستگی دارد.
به نظر شما این پدیده بر آب و هوای ایران تاثیر دارد؟
عمده بارش‌های ایران توسط امواج اعضای میانی تأمین می‌شود که از سمت غرب بر روی اقیانوس اطلس شمالی و اروپا شکل گرفته و بهسمت ایران می‌آید، به همین دلیل نوسان اطلس شمالی اصلی‌ترین نوسان جوی سیاره‌مقیاس موثر بر بارش‌های ایران است، فاز گرم ان‌سو (ال‌نینو) موجب می‌شود که پرفشار جنب حاره‌ای خاورمیانه که مانع اصلی در مسیر حرکت امواج اعضای میانی از روی ایران است، به اعضای پایین‌تر جابه‌جا شده و شرایط برای عبور این امواج از روی کشور مهیا شود.
بنابراین شدت و مدت در روی فرآیند شکل‌گیری و شدت و مدت بارش‌های ایران نقش دارند که در بین آن ان‌سو با آنکه در بارش‌های کشور تأثیرگذار است اما تعیینکننده نیست.
برای نمونه به سال‌های آبی ۵۱ و ۵۲، ۸۸ و ۸۹ که با ال‌نینو همراه بودند اما بارش کشور کمتر از نرمال بوده یا سال‌های پربارش ۵۴ و ۵۵ با باد سرد (لانینا) و ۶۰ و ۶۱ حتی با فاز خنثی بوده، این موضوع بدان معنا است که در بررسی تغییرات بارش کشور باید به فاز شدت و ضعف دوره تناوب و وزن اثرگذاری همه نوسانات جوی مقیاس توجه کرد.
با توجه به اینکه وزارت نیرو و برخی دستگاه‌ها پیش‌بینی زمستان سخت، سرمای شدید و سیل‌آسا داشتند، آیا این موضوع از نظر هواشناسی مورد تأیید است؟
در سازمان هواشناسی کشور با توجه به بعد زمانی سه نوع پیش‌بینی تولید می‌شود، یکی پیش‌بینی حال تا شش ساعت آینده، کوتاه‌مدت تا یک هفته و دیگری فصلی تا پنج ماه را پوشش می‌دهد.
آنچه در پیش‌بینی فصلی مورد توجه قرار می‌گیرد که با پیش‌بینی کوتاه‌مدت متفاوت بوده، این موضوع در پیش‌بینی فصلی به تغییرات کمیت‌های بارز دما و فشار هوا نسبت به مقدار میانگین بلندمدت آنها برای یک دوره حداقل یک ماهه پرداخته می‌شود و پدیده‌های مربوط به افت دمای شدید، یخ‌بندان، بارش‌های سنگین سیل‌آسا که طول عمر چندروزه دارند، مورد بررسی قرار نمی‌گیرد.
این نکته مهم است که در پیش‌بینی فصلی برای چند ماه آینده نمی‌توان سرمای شدید و سیل را پیش‌بینی کرد، در این صورت علمی نیست، هر چند امکان رخدادهای جدی وجود دارد.
نتیجه بررسی‌های سازمان هواشناسی نشان می‌دهد سرما در حدی نیست که رکوردها شکسته شود، هرچند شاید اتفاقات جدی دور از انتظار نیست که در پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت اعلام می‌شود.
گفت‌وگو از: زهرا طاهری
