مطمئناً بقای گوزن زردایرانی در پناهگاه دشت ناز به امنیت پایدار،شرایط مطلوب زیستی و تامین نیازهای غذایی بستگی داشت که با فراهم آوری آن اکنون امکان انتقال این حیوان به دیگر پناهگاه های حیات وحش کشور نیز فراهم شده است.

 

 

به گزارش شرق پرس پناهگاه دشت ناز  به وسعت ۵۵ هکتار در حدود ۳۰ کیلومتری شهر ساری و در شرق مازندران واقع است که در حال حاضر به مهمترین زیستگاه و زادآوری این حیوان منحصر به فرد در کشور تبدیل شده است.

 

gavazn-zard21

 

این پناهگاه به عنوان مهمترین مرکز نگهداری گوزن زرد ایران در کشور به شمار می رود که تعداد ۴۰ راس گوزن را در خود جای داده است .

 

پناهگاه دشت ناز  به دلیل موقعیت خوب زیست محیطی و سازگاری خوب گوزن زرد ایرانی در این منطقه باعث شده که این حیوان در این پناهگاه ضمن زندگی بستر خوبی برای زاد آوری فراهم شود.

 

علاوه بر این عوامل، مراقبت های ویژه و مستمر دامپزشکی ،گشتهای مداوم و کنترل از طرف اداره حفاظت محیط زیست و رفع عوامل برهم زننده امنیت همچون حیوانات درنده و وحشی ، تامین غذا در مواقع کمبود باعث شده که گوزن زرد ایرانی پناهگاه دشت نازساری را به عنوان یک پناهگاه دایمی برای خود انتخاب کند.

 

گوزن زرد ایرانی زیرگونه ای از گوزن زرد اروپایی است که در حال حاضر از گونه های در معرض خطر در فهرست سرخ اتحادیه بین المللی حفاظت از جمعیت و منابع طبیعی قرار دارد.

 

برنامه احیای نسل گوزن زرد ایرانی با استفاده از روش اسارت در تکثیر از سال ۱۳۴۳ در پناهگاه حیات وحش دشت ناز آغاز شد و این مجموعه بعنوان قدیمی ترین سایت تکثیر گوزن زرد ایرانی در کشور شناخته شد.

 

در حالیکه در آنزمان اتحادیه بین المللی حفاظت از گوزن زرد ایرانی، بدلیل نگرانی از تعداد کم گوزن زرد ایرانی، برای مدت ها این حیوان را در وضعیت در معرض خطر و آسیب پذیر اعلام کرده بود و امروز با فراهم شدن بسترهای خوب پرورش و شرایط مطلوب زیستی ، تعداد این حیوان افزایش یافته است و حتی از پناهگاه دشت ناز ساری به پناهگاه های حیات وحش دیگر استان های کشور نیز انتقال داده شد.

 

رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش مازندران به ایرنا گفت : با دیده شدن تنها باقیماندگان گوزن زرد در حاشیه رودخانه کرخه و دز و خطر انقراض نسل این حیوان روش اسارت در تکثیر در پناهگاه حیات وحش ساری آغاز شد.

 

کوروس ربیعی ادامه داد : از سال ۱۳۴۳ بمدت سه سال شش راس گوزن زرد از حاشیه رودخانه کرخه و دز به پناهگاه حیات وحش ساری انتقال یافت.

 

وی با اشاره به قدمت فعالیت بیش از نیم قرن حیات وحش دشت ناز  در زادآوری و پرورش گوزن زرد ایرانی، گفت : می توان ادعا کرد که ۴۰۰راس گوزن زرد ایرانی موجود در عرصه های محصور شده سه هزار و ۵۰۰هکتار حیات وحش ۱۰ استان کشور نتیجه تلاش های صورت گرفته در پناهگاه دشت ناز ساری است.

 

رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش مازندران ادامه داد : پس از موفقیت پناهگاه دشت ناز ساری برای پرورش و حفاظت از گونه درمعرض خطر انقراض گوزن زرد ایرانی ، براساس برنامه سازمان محیط زیست کشور ۱۴ سایت حیات وحش در ۱۰ استان کشور برای ادامه این روند حفاظت و تکثیر در اسارت اجرا شد.

 

وی با اشاره به اینکه پناهگاه دشت ناز ساری بعنوان موفق ترین مرکز روش اسارت در تکثیر کشور به شمار می رود ، افزود: ۳۰ سال قبل و با راه اندازی مرکز روش اسارت در تکثیر ارومیه گوزن های زرد ایرانی از پناهگاه دشت ناز ساری به این مرکز انتقال یافت.

 

ربیعی عنوان کرد : روند انتقال گوزن های زرد ایرانی از پناهگاه دشت ناز ساری به دیگر سایت های حیات وحش ادامه یافت بطوریکه در سال های ۷۲ ، ۷۳ و ۸۵ به ترتیب ۲۰ ، ۱۵ و ۸۵ راس ازاین حیوان به این سایت ها انتقال داده شد.

 

وی تعداد گوزن های زرد ایرانی که سالانه در پناهگاه حیات وحش دشت ناز  افزایش می یابد را پنج الی شش راس اعلام کرد و گفت : شرایط آب و هوایی سازگار و سازش محیطی خوب باعث شده تا این حیوان در دشت ناز ساری وضعیت مطلوبی داشته باشد.

 

رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت از محیط زیست مازندران ادامه داد: اعمال مدیریت نسبت جنسیتی گوزن های زرد پناهگاه دشت ناز یکی از اقدامات موثر در موفقیت نگهداری و افزایش جمعیت این حیوان است.

 

وی افزود : در ابتدای پرورش این حیوان در پناهگاه دشت ناز ساری تعداد زیاد نرها و جنگ آنان برای تصاحب جنس ماده موجب تلف شدن برخی از این حیوانات می شد.

 

به گفته ربیعی بطور مثال در سال ۱۳۷۲ بخاطر ازدیاد نرها و جدال آنها ۲۰ راس گوزن زرد ایرانی نر در پناهگاه دشت ناز ساری تلف شد و پس از آن و با انجام اقدامات مدیریت نسبیت جنسیتی از سال ۸۹ تاکنون تلفاتی در این خصوص نداشتیم.

 

وی گفت : با اقدامات انجام در مدیریت نسبت جنسیتی و لحاظ کردن تعداد نرها به اندازه تعداد ماده های گوزن زرد از بروزتلفات در این بخش جلوگیری شده است.

 

وی همچنین به تدبیر برای تامین غذای موردنیاز به عنوان دیگر اقدام در خصوص حفظ این حیوان برشمرد و گفت :بخشی از زمین های پناهگاه دشت ناز ساری برای رفع این کمبود ها به کشت ذرت علوفه ای و یونجه اختصاص یافته است .

 

رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت از محیط زیست مازندران به حضور مستمر یک دامپزشک در پناهگاه ساری اشاره کرد و ادامه داد : با حضور این دامپزشک نسبت به کنترل سلامت و رفع بیماری از گوزن زرد ایرانی پناهگاه اقدام می شود.

 

وی از مبتلا نشدن به هیچ گونه بیماری طی سالهای نگهداری و پرورش گوزن زرد ایرانی در پناهگاه دشت ناز ساری بعنون دستاورد حضور دامپزشک برشمرد و گفت: با وجود ابتلا گوزن های زرد ایرانی برخی پناهگاه های حیات وحش کشور به بیماری ، ولی با نظارت و کنترل خوب در پناهگاه ساری موردی از این بیماری دیده نشد.

 

رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش مازندران ایجاد سایت های جدید حیات وحش ، رهاسازی این گونه در حیات وحش طبیعی را به برنامه های موردنیاز برای تقویت وضعیت گوزن زرد ایرانی اعلام کرد .

 

وی ادامه داد: گونه های حیوانی درمعرض خطر که پس از تکثیر در اسارت به مرحله ای از پشتوانه سازی جمعیتی برسند که اطمینان از افزایش آن در حیات وحش باشد می بایست رهاسازی در حیات وحش طبیعی انجام شود.

 

ربیعی ابراز امیدواری کرد تا بابازگشت گوزن های زرد ایرانی در زیستگاه تاریخی طبیعی (کرخه و دز ) احیای کامل این گونه درمعرض خطر انقراض را شاهد باشیم.

 

گوزن زرد ایرانی زیرگونه ای از گوزن زرد اروپایی است که از ۱۴۰ سال قبل فرایند انقراض آن آغاز شد بطوریکه زیستگاهش در کشورهای سوریه ، عراق ، اردن ، ترکیه و فلسطین اشغالی ازدست رفت و تنها در ۶۰ سال پیش ۲۵ گونه از این گوزن در آخرین مکان در حاشیه رودخانه کرخه ودز در ایران دیده شد.
گزارش از فاطمه قنبری قادیکلایی

 

 

 

 

 

ایرنا