این جرم در ماده ۶۰۸ “قانون تعزیرات”، مصوب سال ۱۳۷۵، پیش بینی شده استکه مقرر می دارد، “توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک، چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.”

tohin51

 

 

شرق پرس: حقوق کیفری علاوه بر پیش بینی جرایم علیه تمامیت جسمانی و مالی افراد، ضمانت های اجرایی کیفری مشخصی را برای جرایم علیه حیثیت معنوی افراد جامعه نیز پیش بینی و جرم انگاری کرده است.

 

 

این جرایم با اینکه به تمامیت جسمانی اشخاص لطمه وارد نمی کند اما با نقض حقوق اساسی افراد، به حیثیت،آسایش، آزادی رفت و آمد و سایر ارزش های مشابه صدمه می زنند. از جمله این جرایم جرم توهین است که در فصل پانزدهم ” قانون تعزیرات ” مصوب سال ۱۳۷۵ ، تحت عنوان ” هتک حرمت اشخاص” و نیز در قوانین و مقررات متفرقه ی دیگر، مورد اشاره قرار گرفته است.

 

 

 

توهین:
توهین از لحاظ لغوی از ریشه وهن گرفته شده است و به معنی سست کردن، ضعیف کردن و خوار و خفیف کردن است. در اصطلاح این واژه به هر رفتاری( اعم از فعل، گفتار، اشاره یا نوشتار ) دلالت دارد که بتواند به نحوی موجب وهن حیثیت کسی در نظر افراد متعارف و معمولی جامعه شود.

 

 

پیشینه اسلامی_ فرهنگی:
این عمل نه تنها از لحاظ حقوقی، بلکه از نظر اخلاقی و مذهبی نیز مذموم و ناپسند شمرده می شود و خداوند کریم نیز این عمل را به تکرار تقبیح فرموده است. از جمله در آیه اول سوره همزه، آیه ۱۴۷ سوره نسا، آیه ۱۱ سوره حجرات و آیه ۱۰۸ سوره انعام توهین را عملی مذموم دانسته و مومنان را از آن نهی می فرماید. حضرت علی”ع” هم اصحاب خود را که در جنگ صفین پیروان معاویه را دشنام می دادند، با ذکر این عبارت که “من دوست ندارم شما اهل فحاشی باشید…”، از دشنام گویی بر حذر داشته است. در کتب فقهی نظیر تحریر الوسیله امام نیز کسانی که الفاظ تحقیر آمیزی را نسبت به دیگران به کار می برند، که به حد قذف نمی رسد، مستحق تعزیر دانسته است.

 

و هم اکنون نیز، قانون مجازات اسلامی علاوه بر پیش بینی جرم توهین ساده و مشدد در بخش تعزیرات، حد قذف را در بخش حدود که نشات گرفته از فقه اسلامی ماست گنجانده است.

 

 

تعریف قانونی:
این جرم در ماده ۶۰۸ “قانون تعزیرات”، مصوب سال ۱۳۷۵، پیش بینی شده استکه مقرر می دارد، “توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک، چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.” این جرم، در ماده ۱۰۴ ” قانون مجازات اسلامی”، مصوب سال۱۳۹۲، به عنوان یک جرم قابل گذشت شناخته شده است، که طبق تبصره یک ماده ۱۰۰ “قانون مجازات اسلامی”،”شروع و ادامه تعقیب و رسیدگی و اجرای مجازات، منوط به شکایت شاکی و عدم گذشت وی است.”

 

شرایط لازم برای تحقق جرم توهین:

برای تحقق جرم توهین مانند اکثر جرایم دیگر در قانون مجازات اسلامی اصل بر عمدی بودن عمل می باشد. به عبارت دیگر شخص خاطی باید عمد در ارتکاب رفتار موهن نسبت به دیگری را داشته باشد. بنا بر این اگر توهین کننده در انجام فعل خود اراده و اختیار نداشته باشد و در حالاتی نظیر بیهوشی، هیپنوتیزم، مستی و نظایر اینها باشد و یا از توهین آمیز بودن رفتار خود به دلایلی مانند تفاوت فرهنگی یا زبانی آگاه نباشد جرم توهین صورت نگرفته است. البته شایان ذکر است که وجود سونیت خاص یعنی قصد در تخفیف و تحقیر و اذیت و ایجاد تالم در مخاطب توسط مرتکب ضروری نیست و انگیزه ی شرافتمندانه یا انگیزه ی سو در تحقق یافتن این جرم اثری ندارد و شاید بسته به نظر قاضی موجب تخفیف مجازات گردد. بنا بر این وقوع جرم توهین به نتیجه حاصله بستگی ندارد و به صرف موهن بودن رفتار مرتکب از نظر عرف و قانون، ارتکاب یافته است.

 

در ادامه علاوه بر ذکر این نکته که رفتار موهن ارتکاب یافته می تواند به شکل گفتار، کردار، نوشتار و حتی اشارات مختلف دست و چشم و نظایر این ها و به هر وسیله دیگری از جمله با ارسال پیامک و ایمیل ارتکاب یابد؛ لازم است به این نکته نیز اشاره داشته باشیم که وجود شرایط و اوضاع و احوال نیز برای تحقق جرم توهین لازم و ضروری است که این شرایط شامل موهن بودن رفتار، وجود مخاطب معین، شخص حقیقی بودن مخاطب، زنده بودن مخاطب، حضوری یا علنی بودن توهین، صریح بودن توهین و عدم ارتجالی بودن توهین( در صورتی که کسی پاسخ توهین دیگری را با توهین متقابلی بدهد، شخص دوم نیز مرتکب جرم توهین شده و تنها به دلیل وجود رفتار تحریک آمیز از سوی شخص اول، از تخفیف مجازات برخوردار می شود.) می باشد.

 

 

اقسام دیگر توهین و موارد مشابه:

در پایان ذکر این مطلب بسیار حایز اهمیت است که مطالب مختصر ذکر شده تنها مربوط به جرم توهین ساده می باشد و این جرم در قانون تعزیرات جمهوری اسلامی ایران شامل عناوین خاص دیگری از جمله توهین به مقدسات، توهین های مشدد نظیر توهین مشدد به اعتبار مقام مخاطب مانند توهین به کارکنان و مقامات دولتی و توهین مشدد به اعتبار جنسیت یا سن طرف توهین، توهین مشدد به اعتبار قداست طرف توهین، توهین مشدد به اعتبار نحوه ارتکاب، توهین مشدد به اعتبار وسیله ارتکاب نظیر استفاده از مطبوعات و استفاده از رایانه و توهین مشدد به اعتبار ماهیت انتساب مانند افترا و افترای عملی و… می باشد که هر کدام دارای عنوان خاص مجرمانه هستند و مرتکب از مجازات خاص تعیین شده به هر کدام در موارد تفکیک شده در قانون برخوردار می شود.

مهدی هادی نژاد

 

 

 

 

 

 

 

 

 

گیل