شرق پرس: آیت اللّه سید مصطفی خمینی، پس از دورانی پر از رنج، تلاش و مبارزه، در سحرگاه یکشنبه اول آبان ماه ۱۳۵۶ (برابر با نهم ذی قعده ۱۳۹۷ ه. ق.) در سن ۴۷ سالگی درنجف به طور ناگهانی و مرموز در خانه خود درگذشت.
اولین کسی که از این واقعه آگاه شد و دیگران را نیز مطلع نمود، خادم منزل حاج آقامصطفی به نام صغرا خانم بود. او مشاهدات خود را به شرح ذیل بازگو میکند:شب، آخر قرار بود برای آقا [مصطفی] مهمان بیاید. چون دیر وقت بود، ایشان آمدند و به من گفتند: صغرا برو بخواب، من خودم در را باز میکنم. من هم اول به حرم رفتم، نماز خواندم، زیارت کردم، بعد به خانه آمدم و خوابیدم. صبح که طبق معمول، صبحانۀ آقا را بالا بردم، دیدم آقا روی کتاب دعایشان خم شدهاند، فکرکردم که خوابشان برده است، صدایشان کردم و گفتم: آقا… آقا خوابتان برده… که دیدم جواب نمیدهند و زیر چشمشان هم به رنگ خرما شده است. پایین رفتم و خانم ایشان را که مریض بود، صدا کردم و خودم هم به کوچه رفتم و فریاد زدم که آقامصطفی(ره) مریض شده است که در این هنگام آقای دعایی مرا دید و با یکی دو نفر دیگر به بالا آمد و آقا را به بیمارستان بردند و دیگر من نمیدانم چه شد.
خانم معصومه حائری یزدی، همسر مرحوم آقا مصطفی، دومین نفری بود که ازدرگذشت شوهرش مطلع شد. ایشان نیز در این زمینه گفته اند: او [حاج آقا مصطفی] مردی بسیار قوی و از سلامت کامل برخوردار بود، هیچ گونه
ناراحتی و بیماری نداشت، به همین دلیل برخلاف آن چه شایع کردند سکته قلبی،خیلی بعید به نظر میرسید. همان شب که حاج آقا مصطفی شهید شدند، زودتر ازمعمول به خانه آمدند، چون قرار بود که ساعت دوازده، مهمان بیاید و من سخت مریض بودم، آقای دعایی که همسایۀ ما بود، برای معاینه من دکتر آورد. از طرفی دیگر، آقا مصطفی شبها مطالعه داشتند و ما یک ننه داشتیم که اسمش «صغرا» بود، آقامصطفی به او گفت: «برو بخواب، اگر مهمان آمد، من در را باز میکنم» و ما دیگرنفهمیدیم که مهمانها چه وقت آمده و کی رفتند و چه شد؟
پس از ملاقات، او طبق معمول به مطالعه و عبادت پرداخته بود. «معمولاً شبها نمیخوابید و فقط بعد از نماز صبح چند ساعتی میخوابید». صبحِ خیلی زود، وقتی ننه به اطاق بالا میرود، میبیند آقا مصطفی پشت میزش نشسته، دستش را روی کتاب گذاشته، سرش به پایین خم شده و حرکت نمیکند… وقتی من با عجله به اطاق بالارفته و خود را بالای سر او رساندم، دیدم دستهای آقا مصطفی بنفش شده است و لکه های بنفش نیز روی سینه و سرِ شانههایش دیدم. ایشان را بلافاصله با کمک آقای دعایی به بیمارستان انتقال دادیم. در آنجا به ما گفتند: که حاج آقا مصطفی(ره) مسموم شده و دو ساعت است که از دنیا رفته است.
سیدمحمود دعایی نیز به عنوان سومین نفری که در جریان این واقعه قرار گرفته است، ضمن تأیید خاطرات ذکر شده، تأکید بر طبیعی نبودن فوت حاج آقا مصطفی با‌توجه به علایمی که ناشی از مسمومیت روی پوست وجود داشت، به مسألۀ دیگری اشاره میکند.
در خارج از بیمارستانی که حاج آقا مصطفی(ره) را به آنجا انتقال دادیم، یک ماشین نمره تهران بود که پس از شنیدن خبر مرگ ایشان به طرف بغداد حرکت کرد.
سیدرضا برقعی که از یاران امام و سید مصطفی بود و از نزدیک در جریان امر بود، به مطلب مشابهی اشاره میکند.
در وقت خروج از بیمارستان صحنه ای دیدم که شاید فقط خود من شاهدش بودم و این یک لحظه بیشتر نبود و آن این بود که جلوی بیمارستان یک ماشین شورلت را با نمره ایرانی دیدم که با فاصله چند متری نزدیک بیمارستان، متوقف بود. وقتی ما ازداخل بیمارستان بیرون آمدیم، ماشین مزبور از همان فاصله دور زد و رفت و احساس من در آن لحظه این بود که اینها از سفارت ایران آمده بودند که ببینند کار تمام شده است یا نه! و پس از کسب خبر بازگشتند.
سیدحسین خمینی، فرزند حاج آقا مصطفی نیز در خاطراتش از این ماجرا به نکته دیگری اشاره میکند.
… در بیمارستان، دکتر ایادعلی البیر برای معاینه ایشان آمد و گفت: مع الأسف، ایشان فوت کرده و مرگش هم عادی نیست. اگر اجازه بدهید بنده ایشان را کالبدشکافی کنم، این مسأله را ثابت میکنم. ایشان جراح و فارغ التحصیل از دانشگاه سلطنتی لندن بود. پیکر مرحوم والد کالبد شکافی نشد؛ چون آن موقع کالبد شکافی از نظرعرفی، کار منکری به حساب میآمد، شرع هم جوازی برای آن قایل نبود، بخصوص که در مورد شخصی مثل مرحوم والد قبح این مسأله بیشتر بود و نوعی بی احترامی محسوب میشد. طبیعی بود که امام(س) هم، چنین اجازهای ندهند.
بالاخره سیداحمد خمینی نیز معتقد بود که برادرش به صورت غیرعادی و توسط مسمومیت شهید شده است:
آنچه من میتوانم بگویم و شکی در آن ندارم، اینکه ایشان را شهید کردند؛ زیرا علامتی که در زیر پوست بدن ایشان، روی سینۀ ایشان، روی دست و پا و صورت ایشان و همچنین لکههای بسیار بزرگ حکایت از مسمومیت شدید میکرد و من شکی ندارم که او را مسموم کردند؛ اما چگونه این کار صورت گرفته، نمیدانم، ولی همین قدر میتوانم بگویم که ایشان چند ساعت قبل از شهادت در مجلس فاتحه ای شرکت میکنند که در آنجا بعضی از ایادی رژیم پهلوی دست اندرکار دادن چای و قهوه مجلس بوده اند.
بدین ترتیب همه بستگان درجه اول و نزدیکان و دوستان حاج آقا مصطفی، همگی معتقد هستند که مرگ ایشان غیرطبیعی بوده و به احتمال بسیار زیاد، مأموران ساواک و یا سایر عمال حکومت پهلوی، در این قضیه دست داشتهاند. البته عدهای نیز از روی شواهد و قراین قبلی، احتمال دست داشتن مأموران ساواک را محتمل میدانند و
معتقدند که ممکن است به شیوه مرموزی که رژیم پهلوی در مورد کشتن برخی مخالفان،بدان دست میزد، ایشان کشته شده است. سیدمحمود دعایی چنین نظری را مطرح کرده است:
آن چه مسلم است، مرحوم حاج مصطفی خمینی را رژیم شاه خائن مسموم کرد؛ یعنی ایشان شهید شدند؛ اما شیوه مرموزی را که رژیم گذشته به کار برده بود و به شهادت ایشان منجر شد، دقیقاً نمیتوانم بازگو کنم. شب قبلش ایشان مهمانی داشتند و کسانی که به منزلشان مراجعه کرده بودند، آیا همانها، عامل این جریان بودند؟ نمیتوانم بگویم؛ شایعهای بود که ایادی رژیم شاه از طریق سمی که تأثیر دراز مدت دارد، به نحوی ایشان را مسموم کردند. یا حتی معروف شد که سیانور را در کفش ایشان ریخته بودند که جذب پوست شده و بتدریج جذب خون شده است.
آنهایی که معتقد به دست داشتن ساواک و رژیم پهلوی در مرگ حاج آقا مصطفی هستند، شواهد و قراین دیگری را نیز بر مدعای خود دارند.
جماران
