صبح روز پنجشنبه ۳۰ دی برج دهه چهل تهران دچارحریق شد، که در نوع خود فاجعه ای منحصر به فرداست.
شواهدحاکی از آن بود که بی توجهی مجموعه پلاسکو به اخطارهای متوالی سازمان آتش نشانی تهران و دلایل فیزیکی دیگر سبب فاجعه ای با این وسعت شده که موجببه شهادت رسیدن تعداد کثیری از قهرمانان مجموعه آتش نشانی تهران گردید.
متاسفانه عدم تمرکزبرکاهش ریسک سوانح سبب بروزچنین ضایعات غیر قابل جبرانی می گردد. بسیاری از پروژه‌ها که فرض می‌شود تحت کنترل هستند، با ریسک به عنوان رخدادی شناخته نشده روبرو گردیده و کوشش می‌کنند آن را کنترل کنند.
اکثر پروژه‌ها چنین رخدادهایی را به خوبی از سر رد می‌کنند ولی با یک تلاش جامع مدیریت ریسک، رویدادهای ریسک قبل از وقوع، شناسایی و کنترل می‌گردند و یا برنامه‌ای تهیه می‌شود که در زمان وقوع این رویدادها با آنها مقابله کند.
با در نظر گرفتن این مفاهیم پایه‌ای، امکان مقابله با ریسک به وجود می‌آید، لذا ابتدا باید نسبت به شناسایی ریسک‌های محتمل پروژه اقدام کرد.
موارد زیر اگرچه در مجموعه پلاسکو کاملا مشهود بود، ولی برخورد قاطعی با آن صورت نپذیرفت که بسی جای تاسف است.
– ضعف در برنامه ریزی و عدم برخوردجدیجهت تعطیلی پاساژپلاسکو
– تداوم کسب وکاردرسازه ای باخطر بالا
– عدم تامین ادوات اطفای حریق مناسب در مجموعه
– عدم بازسازی و مقاوم سازی مناسب در سازه و مواردی از این دست که سبب بروزاین فاجعه شده است.
باتوجه به ضرورت پیگیری درموارد این چنینی، اصولی به شرح زیرجهت برخوردباسوانح، لازم به نظر می رسد:
اصل ۱: بهبود درطراحی و مقاوم سازی سازه (انعطاف پذیری فیزیکی دربرابر مخاطرات طبیعی وغیر طبیعی)
اصل ۲: برنامه ریزی مناسب برای تعریف کاربری اراضی
اصل ۳: حمایت روانی جهت بازیابی جامعه حادثه دیده
اصل ۴: حمایت معیشتی از جامعه حادثه دیده
اصل ۵: قانون ومقررات (استفاده ازقانون به صورت صحیح جهت احیای حقوق جامعه حادثه دید، نظیربیمه و…)
اصل ۶: نظارت و ارزیابی عملیات بازسازی و بازیابی جهت پایداری و بهبوددرمدیریت بحران های آینده
در پایان یادآوری می گرددکه استراتژی بازسازی بهتر، یک مفهوم کلیدی دربهبود وبازسازی پس از سوانح است که مبنای آن مهندسی ساخت پس از وقایع درکوتاه ترین زمان و با درنظر گرفتن انعطاف پذیری لازم دربلایای آینده است.
لازم به ذکر است، بررسی و کنترل سازه ها نسبت به تخریب کلی آنها هزینه نبوده و قاطعیت در برخورد با مجموعه هایی نظیر پاساژ علا الدین نیز مورد انتظاراست.
محمد عباسی- کارشناس ارشد مهندسی و مدیریت ساخت (تخصص: بازسازی پس از سانحه)
