آشوراده را به‌عنوان مقصدی برای طبیعت‌گردی قبول داریم, باید برای حضور طبیعت‌گردان که آسیبی به محیط‌ زیست نمی‌زنند، برنامه‌ریزی کرد، نه برای گردشگری گسترده

پایان آرامش در تنها جزیره ایرانی دریای مازندران

 

به گزارش شرق پرس(شرق مازندران) موافقت نهایی سازمان محیط‌زیست با طرح طبیعت‌گردی آشوراده طی نامه ای به استانداری گلستان ابلاغ شد تا این جزیره یک گام، آن هم یک گام بلند به خداحافظی از آرامش نزدیک شود.

 

نزدیک سه سالی می‌شود که آشوراده خبرساز شده « تنها جزیره ایرانی خزر به مرکز گردشگری تبدیل خواهد شد» از آن پس، آرامش و سکوت آشوراده به هیاهوی مخالفت با خوابی تبدیل شد که برای جزیره بکر و دست‌نخورده شمال کشور دیده بودند.

 

خوابی که براساس آن آشوراده به ٧ منطقه تقسیم می‌شد و پای گردشگران بی‌شماری را به جزیره‌ای که تاکنون مقصد طبیعت‌گردان و پرنده‌نگرها بود، باز می‌کرد. طبق نقشه‌های تفکیکی طرح اجرایی منطقه نمونه گردشگری آشوراده که از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نوشته شده، جزیره به ٧ منطقه تقسیم خواهد شد که ٢ منطقه از این مجموعه، برای تبدیل شدن به مناطق نمونه گردشگری اختصاص پیدا کرده است. تغییراتی که زون‌های ششم و هفتم با خود به همراه می‌آورد، این مناطق را به زون‌های حاشیه‌ساز جزیره تبدیل کرده است. مناطقی که آرامش را از جزیره دور خواهند کرد.

 

براساس این طرح، منطقه نمونه گردشگری آشوراده که شامل ٣٨٠ هکتار اراضی تحت مدیریت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور است، به ٢ بخش ٢٨٠ و ١٠٠ هکتاری تقسیم می‌شود. بخش ٢٨٠ هکتاری، فاز نخست اجرایی طرح است که در بخش جنوبی جزیره قرار دارد و فاز دوم ١٠٠ هکتاری است که در بخش شمالی منطقه نمونه واقع شده است. در فاز دوم، تا ساماندهی کامل فاز نخست هیچ‌گونه فعالیت و اقدامی صورت نخواهد گرفت. این بخش تحت نظارت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، استانداری گلستان و سازمان حفاظت محیط ‌زیست قرار خواهد داشت.

این تغییرات صدای اعتراض فعالان محیط ‌زیست و دوستداران طبیعت را با خود همراه کرد تا به مخالفت با تعبیر خواب گردشگری در جزیره آشوراده بلند شوند و نسبت به این تغییرات واکنش نشان دهند. آنها خواستار توقف اجرای این طرح بودند و می‌گفتند، تبدیل شدن آشوراده به مرکز گردشگری، تغییرات اکولوژیکی در جزیره به همراه آورده و مرگ ماهیان خاویاری و کوچ پرندگان را از منطقه رقم خواهد زد. این درخواست‌ها به بررسی دوباره طرح و انجام مطالعات گردشگری در منطقه منجر شد. ولی اکنون معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار گلستان از موافقت نهایی سازمان محیط‌زیست با طرح طبیعت‌گردی آشوراده خبر داده و می گوید: «این موافقت طی نامه‌ای به استاندار ابلاغ شد».

رضا مروتی اظهار کرد: مردادماه امسال سازمان حفاظت از محیط‌زیست کشور با کلیات طرح گردشگری و طبیعت‌گردی آشوراده موافقت و نظر خود را به استان اعلام‌ کرده بود. وی با یادآوری اینکه تطبیق طرح آماده‌شده در محل باقی‌مانده بود، افزود: طرح طبیعت‌گردی آشوراده تنها در صورت تطبیق طرح در محل وارد فاز اجرایی می‌شد.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار گلستان ادامه داد: در دو ماه گذشته گروه‌های مختلف کارشناسی از سازمان حفاظت از محیط‌زیست برای تحقق این امر به گلستان سفر کردند و درنهایت اعلام شد تطبیق با طرح همخوانی داشت و موافقت نهایی با اجرای طرح گردشگری آشوراده اعلام شد. وی اضافه کرد: طراحی، مطالعه و ارزیابی‌های اولیه زیست‌محیطی که از وظایف استانداری گلستان بوده، ماه‌ها قبل به پایان رسیده بود و اوایل مردادماه در دیدار مجمع نمایندگان و استاندار گلستان باخانم ابتکار گلایه خود نسبت به مشمول زمان شدن طرح گردشگری آشوراده را اعلام کرده و ایشان قول مساعد برای تسریع درروند آن داده به بودند.

مروتی خاطرنشان کرد: تهیه نقشه، الزامات و مطالعات طرح گردشگری و طبیعت‌گردی آشوراده در استان انجام‌شده و این طرح به سازمان حفاظت از محیط‌زیست تحویل‌شده بود و هم‌اکنون با اتمام مرحله تحقیق در محل و کنترل تئوریک پهنه‌بندی‌ها با موقعیت منطقه امیدواریم این طرح به‌زودی وارد فاز اجرایی شود.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار گلستان تصریح کرد: موافقت نهایی سازمان حفاظت از محیط‌زیست با کلیات طرح گردشگری و طبیعت‌گردی آشوراده، به معنای موافقت با ساخت‌وساز در آشوراده نیست اما در این طرح ساخت‌وساز هم وجود دارد.

وی متذکر شد: اینکه بیان می‌شود محیط‌زیست با ساخت‌وساز در آشوراده موافقت کرده ادبیات نادرستی است که عده‌ای برای منفی جلو دادن طرح طبیعت‌گردی آشوراده به کار می‌برند. مروتی تأکید کرد: هرگونه ساخت‌وساز در آشوراده منطبق با طرح طبیعت‌گردی است و ساخت‌وساز بزرگ در جزیره نخواهیم داشت. وی همچنین یادآور شد: طرح مورد موافقت قرارگرفته همان طرح طبیعت‌گردی قبلی آشوراده است که صدها کارشناس آن را مطالعه کرده و نظر مثبت بر اجرای آن داشته‌اند.

آشوراده توان هیچ نوع دست‌اندازی را ندارد

این در حالی است که این طرح بارها با مخالفت فعالان محیط‌ زیست روبه‌رو شده است. آنها با اجرایی شدن هر نوع پروژه گردشگری که منجر به تغییر و اجرای فعالیت‌های عمرانی در جزیره شود، مخالف هستند. حر منصوری عبدالملکی می‌گوید: «آشوراده را به‌عنوان مقصدی برای طبیعت‌گردی و اکوتوریسم قبول داریم. باید برای حضور طبیعت‌گردان یا گروه‌های پرنده‌نگر که آسیبی به محیط‌ زیست منطقه نمی‌زنند، برنامه‌ریزی کرد، نه برای گردشگری گسترده.»

مدیر دیده‌بان میانکاله با اشاره به این‌که هر نوع ساخت‌وساز در جزیره با واکنش ما (فعالان و دوستداران محیط زیست) روبه‌رو خواهد شد، ادامه می‌دهد: «موافق هیچ‌گونه تغییر و ساخت‌وساز در جزیره نیستیم. آشوراده توان هیچ نوع دست‌اندازی، ساخت‌وساز و تغییر را ندارد.»

او یادآوری می‌کند: «در جلساتی که با موضوع آشوراده در استان و با حضور مسئولان برگزار شده است، مخالفت‌ها با تغییر آشوراده اعلام شد و درنهایت تصمیم بر این شد تا شهرهای اطراف آشوراده برای اجرایی شدن طرح انبوه گردشگری آماده شوند و گروه‌های خاص با اهداف خاص، همچون طبیعت‌گردی یا پرنده‌نگری به جزیره سفر کنند و حضوری محدود در جزیره داشته باشند. به نظر ما ضرورتی ندارد که با وجود ظرفیت‌هایی که می‌توان در شهرهای اطراف جزیره ایجاد کرد، جزیره را دستخوش تغییر کرد. جزیره آسیب‌پذیر است.»

منصوری درباره اظهارات مروتی مبنی بر این‌که اجرایی شدن طرح گردشگری جزیره آشوراده از مطالبات عمومی مردم این استان است هم می‌گوید: «بحث گردشگری یک صنعت مورد مطالبه تمامی مناطق است، اما باید توجه داشت که آشوراده ساکن بومی ندارد که چنین مطالبه‌ای داشته باشند. اگر طرح گردشگری در جزیره اجرایی شود با محدودیت‌هایی رو‌به‌روست که اجرا کردن این طرح را غیرمنطقی می‌کند. محدودیت‌های تردد، یکی از محدودیت‌های تبدیل کردن جزیره به مرکز گردشگری است. به‌طور مثال امکان برگزاری بیش از ۵٠‌درصد برنامه‌های پرنده‌نگری در جزیره به دلیل محدودیت‌های تردد، خراب بودن هوا برای تردد از راه دریا و … وجود ندارد، حال چگونه قرار است با این محدودیت، گردشگری به‌صورت انبوه در این منطقه برگزار شود؟ »

هر چند که در ماه‌های گذشته، به‌ویژه ماه‌های نخستی که خبر تبدیل شدن آشوراده به مرکز گردشگری داده شده بود، فعالان محیط‌ زیست و دوستداران طبیعت با اجرایی شدن این طرح به مخالفت برخاسته و اجرای ٢٣ پروژه گردشگری در این جزیره را به معنای تخریب و از دست رفتن آشوراده می‌دانستند اما همچنان اجرایی شدن این طرح توسط مسئولان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دنبال می‌شود و مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان گلستان، جزیره آشوراده و استفاده از ظرفیت‌های گردشگری آن را به‌عنوان نگین گردشگری کشور نیازمند توجه ویژه می‌داند. ابراهیم کریمی معتقد است که «جزیره آشوراده در استان گلستان این ظرفیت را دارد که در افزایش اقتصاد گردشگری منطقه و کشور نقش داشته باشد» و این در حالی است که فعالان محیط‌ زیست نظر دیگری در این‌باره دارند و می‌خواهند، این جزیره همچنان بکر و دست‌نخورده باقی بماند و آرامش از آن دور نشود.

در عین‌حال حسین آخانی، استاد محیط‌ زیست دانشگاه تهران، پیشتر در واکنش به این سفر مسئولان ارشد دولتی برای نهایی‌کردن طرح گردشگری آشوراده با انتشار مطلبی در فیس‌بوک خود با عنوان «آشوراده در آخرین ایستگاه»، در واکنش به این سفر نوشته بود: ما و ان‌جی‌اوهای فعال به‌ویژه در ستاد مردمی نجات آشوراده هر کاری می‌توانستیم کردیم تا جلوی این عمل را بگیریم. من حتی شخصا در روز اعطای جایزه ملی محیط‌ زیست به آقای رئیس‌جمهور گفتم این کار را نکنند، ولی تقدیر چنین شد و تلاش ما نتیجه نداد. فقط امیدواریم کسانی در دستگاه قضائی یا دستورات مافوق بتوانند جلوی تخریب این جزیره را در آخرین روزها بگیرند.

آشوراده سرنوشتی همانند دریاچه ارومیه خواهد داشت   

دکتر جمشید منصوری، پرنده‌شناس شناخته شده ایرانی نیز درخصوص طرح واگذاری آشوراده به صنعت گردشگری چنین اظهارنظر کرد: اولا این تصمیم بدون هیچ‌گونه کار کارشناسی انجام شد، البته آقایان می‌ گویند کارشناسی کردند ولی من بعید می‌دانم. خود آقای کهرم که مشاور سازمان محیط‌زیست است شدیدا با این موضوع مخالف هستند، چون باید هرگونه طرحی در مناطق طبیعی و حفاظت شده با بررسی اثرات آن انجام شود که مطمئنا این کار انجام نشده است. منصوری از طرف دیگر با اشاره به تجربه دریاچه ارومیه خاطرنشان کرد: فکر کنم هنوز گزارشات بنده در مورد دریاچه ارومیه در سازمان وجود دارد که آن موقع با هرگونه سدسازی در آن منطقه مخالف بودم که خب نتیجه این سدسازی‌ ها را هم دیدیم.

الان هم وضع مثل دریاچه ارومیه است که اگر این طرح اجرا شود آشوراده هم سرنوشتی همچون دریاچه ارومیه پیدا خواهد کرد.وی در ادامه با انتقاد از این طرح اذعان کرد: بنده به شدت با این طرح مخالفم چون ابتدا آقایان می‌گویند برای توسعه گردشگری و اشتغال این کار را انجام می‌دهند بعد که این طرح مدت کوتاهی اجرا می‌شود مجددا به حال خود رها می‌شود و از درون آن یک جریانی برای زمین‌خواری درست می‌شود.

جمشید منصوری در ادامه افزود: این‌ ها در ابتدا به هر نحوی مقامات را متقاعد می‌ کنند که به‌دنبال فلان طرح و برنامه هستند و این برنامه‌ ها برای توسعه جوامع محلی بسیار مفید است ولی بعد از مدتی زمین‌خواری صورت خواهد گرفت. همین اتفاق در دریاچه ارومیه هم افتاده است.

دکتر جمشید منصوری در برابر این پرسش که آیا راه‌اندازی منطقه گردشگری اصولا در منطقه حفاظت‌شده‌ای مثل آشوراده کار درستی است، چنین پاسخ داد: اصلا راه‌اندازی گردشگری در این منطقه درست نیست. اگر آقایان راست می‌گویند بیایند خارج از منطقه حفاظت شده و در روستای واقع در شرق ترکمن صحرا با دخالت دادن بخش خصوصی این کار را انجام دهند، البته با کار کارشناسی دقیق تا هیچ‌گونه آسیبی به منطقه وارد نشود.

یعنی بیایند محل اسکان گردشگران را در خارج از منطقه انتخاب کنند تا هیچ‌گونه زمینی تصاحب نشود و زمین‌خواری برطرف شود.

گفتنی است جزیره آشوراده در سال۱۳۵۴ جزء نخستین مناطق زیست‌کره جهان معرفی و ثبت شد و درهمین‌حال در کنوانسیون جهانی رامسر در زمره تالاب‌های مهم دنیا قرار گرفت. اهمیت دیگر این منطقه در موضوع پناهگاه حیات وحش است که در تمام ایام سال میزبان انواع پرندگان است، علاوه‌بر این ۴۰ درصد خاویار ایران نیز از نزدیکی این جزیره به دست می‌آید. پوشش گیاهی این جزیره بوته‌های تمشک، نوعی خار خودرو و درختان انار ترش است و حیواناتی مانند شغال، روباه، خرگوش، ماهی، قرقاول، کبک و پرندگان دریایی در آن زندگی می‌کنند.

براساس قوانین داخلی و بین‌المللی هرگونه واگذاری و دست‌کاری برخلاف قواعد و اصول زیست‌محیطی در مناطق حفاظت‌شده و ثبت‌شده به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره ممنوع است.

 

 

 

 

وارش