شرق پرس-فرهنگ و هنر: برای زیارت این امامزادگان شریف کافی است گشتی حتی در شهر ساری بزنیم جایی که مقبره امامزاده‌ای عظیم الشان به نام امامزاده عباس واقع شده است، کمتر کسی است که در ساری زندگی کند و به امامزاده عباس نرفته باشد، امامزاده‌ای که مآمن درماندگان و نیازمندان است و حکایت‌های بی‌شماری از گرفتن حاجت توسط متوسلین نقل‌شده است. معماری شگرف به کار رفته در این بنای مطهر، امامزاده عباس ساری را از دیگر امامزادگان متمایز کرده است و همواره زائران داخلی و خارجی زیادی به زیارتش مشرف می‌شوند.
امامزاده عباس ساری در حاشیه شمالی ورودی شهر ساری واقع شده و از نظر شیوه معماری، گنبد هرمی شکل و صندوق چوبی نفیس یکی از بناهای معروف استان مازندران است که تاریخ ساخت آن به سال ۸۹۷ هجری قمری می‌رسد و سه امامزاده به نامهای عباس، محمد و حسین در آن مدفون هستند.
امامزاده عباس، امامزاده ای شاخص
حجت‌الاسلام ابراهیم حیدری رئیس اداره اوقاف و امور خیریه ساری در ګفتګو با مهر گفت: امامزاده عباس ساری از امامزادگان مهم شهرستان و استان به شمار می رود که معماری آن شاخص و بدیع است.
وی با بیان اینکه طرح مرمت و بهسازی این بنای شاخص انجام شده است، یادآور شد: این بنا نمونه ای از برج های آرامگاهی بی نظیر استان است که مورد توجه زائران و گردشگران است و همواره زائران زیادی از این بنا بازدید می کنند.
وی تصریح کرد: در طول سال برنامه های مختلفی نیز در این امامزاده مقدس انجام می شود.
همچنین در دل کوهستان‌های منطقه کجور از توابع شهرستان نوشهر و در میان روستای صالحان بقعه‌ای کهن با طرح هشت‌ضلعی خودنمایی می‌کند که به روایت تاریخ متعلق به شخصی به نام سلطان محمد کیا ملقب به دبیر صالحانی است.
این بنا احتمالاً در اوایل قرن هشتم هجری قمری ساخته‌شده و نمونه‌ای از برج‌های آرامگاهی سبک “رازی” در مازندران است که از سده پنجم هجری ساخت آن در این دیار متداول بوده است. از شاخص‌های این سبک معماری، استفاده از گنبدهای هرمی یا مخروطی “رک” نامیده می‌شود، معمولاً در این نوع بناها گنبد داخلی به‌صورت نیم‌کره و گنبد بیرونی نوک‌تیز است.
قدیمی‌ترین مقبره اسلامی در مازندران
به‌جرات می‌توان گفت این بنا قدیمی‌ترین مقبره اسلامی شناخته‌شده در غرب مازندران است، در حال حاضر آنچه از تزئینات وابسته به معماری بنا باقی‌مانده محدود می‌شود به قطاری از مقرنس‌های سینه کفتری که دورتادور بنا و در قسمت تحتانی گنبد دیده می‌شود و سه پنجره چوبی البته به قدمت بنا با فن گره چینی و کتیبه‌های منبت‌کاری شده در دو ضلع غربی و جنوبی غربی خودنمایی می‌کند.
در کاوش‌های باستان‌شناسی پیرامون مقبره که منجر به کشف قطعاتی از انواع کاشی‌های لعاب‌دار و قسمت‌هایی از تزئینات گچ‌بری مربوط به ساختمان شد، سبک و سیاق به‌کاررفته در این آثار، زمان ساخت این بقعه را تأکید می‌کند.
هم‌اکنون ورودی بنا را نمازخانه‌ای تشکیل می‌دهد که به‌صورت گنبد خانه‌ای ناهمگون، به دست افراد محلی با مصالح سنگ و آجر ساخته‌شده است، قسمتی از جرزهای این نمازخانه متعلق به بنایی قدیمی‌تر است و هم‌زمان با ساخت بقعه اصلی احداث‌شده که ظاهراً حدود دو قرن پیش بر اثر زلزله‌ای ویرانگر که در منطقه به وقوع پیوست، تخریب و بنای فعلی توسط اهالی آن محل به‌جای آن احداث‌شده است.
متأسفانه زلزله، آثار خود را بر پیکره بنای اصلی مقبره نیز برجای گذاشته و با ایجاد ترک‌های عمیق و تخریب بیشتر قسمت‌های گنبد، یاد خود را در تاریخ به ثبت رساند. البته گنبد توسط اهالی محل تعمیر شد ولی آثار ترک‌هایی که ایجادشده بود تابستان ۱۳۸۰ که واحد حفظ و احیاء اداره کل میراث فرهنگی مازندران اقدام به مرمت آن کرد بر روی دیوارها خودنمایی می‌کرد.
با توجه به وضعیت وخیم بنا و پیگیری مردم و مسئولین محلی، مرمت و بازسازی این بنای تاریخی در برنامهٔ کاری میراث فرهنگی مازندران قرار گرفت که از سال ۸۰ تاکنون دو فصل کاری مرمت و دو فصل کاوش باستان‌شناسی در خصوص این بقعه انجام شد که درنتیجه ضمن روشن شدن نکات مبهم بسیاری در تاریخ منطقه، ساختمان مقبره نیز از خطر تخریب نجات یافت.
مهدی اسحاقی مدیر میراث فرهنگی نوشهر نیز در گفتگو با مهر گفت: طرح بازسازی و مرمت امامزاده صالحان کجور انجام شده است و هر ساله در این بخش اعتباراتی درنظر گرفته می شود.
وی با اشاره به اینکه این بنا از قدیمی ترین مقبره دوران اسلامی در مازندران به شمار می رود به قدمت بیش از ۸۰۰ ساله آن اشاره کرد و معماری آن را بی نظیر و شاهکار معماری اسلامی بیان کرد.
به گفته اسحاقی، گندب، گچ بری، سنگ و ساروج به کار رفته در آن و سبک و سیاق این معماری را شاخص کرده است.
سراسر مازندران مأمن امامزادگان زیادی است که بسیاری از آنان ناشناخته مانده اند و برخی نیز همانند امامزاده حسن (ع) در سال‌های گذشته از دستبرد سودجویان بی‌نصیب نمانده اند.
