شرق پرس: اندک زمانی پس از انقلاب اسلامی در ایران بنابر دلایلی که شاید اوضاع خاص آن زمان توجیه پذیر بود، دروازه های شرقی ایران به روی میلیونها افغانی که ظاهرا از فشار حکومت چپگرای خود به تنگ آمده بودند گشوده شد وایرانیان میمهاندوست مقدم این لشکر عظیم را که درنهایت فقر وگرسنگی به ایران سرازیر شده بودند گرامی داشتند.

در آن زمان مسولین تصور میکردند که حوادث سیاسی افغانستان زود گذر است وافغانهای فعلی بر خلاف افاغنه تجاوز گر دوره صفویه وافشاریه صرفا میهمانان مهربان وخجولی هستند که پس از مدتی کوتاه با تشکر وعذرخواهی از زحماتی که داده اند به خانه وکاشانه خود بر میگردند.

اما در همان زمان هم با مقایسه شرایط اقلیمی، اقتصادی واجتماعی وهمچنین حوادث تاریخی در کشور کاملا قابل پیش بینی بود که آسان آمدن افغا نها باز گشتی بسیار مشکل وحتی ناممکن در پی خواهد داشت، به این ترتیب می بینیم که پس از گذشت سی سال از تاریخ ورود افغانها وگذر کردن افغانستان از چند مرحله سیاسی ورسیدن به یک نظام نسبتا با ثبات و آغاز شدن سازندگی در این کشور، مهمانان افغانی در خانه جا خوش کرده وآن را بر خانه خود ترجیح میدهند وبه مصداق این شعر که ((میهمان همچو نفس راحت جان است ولی خفه میسازد اگر آید وبیرون نرود)) ماندگار شدن این میهمانان درمواردی مشکلاتی را برای کشورمان ایجاد کرده است ومتاسفانه حجم جمعیت افغانها از یک سو به علت زاد وولد بیش از حد بین خودشان واز سوی دیگر به علت ازدواج مردان افغانی با زنان ایرانی روز به روز بیشتر میشود ومشکلات حضورشان در ایران بتدریج ریشه دارتر وعمیق تر میشود.

علل وانگیزهای ازدواج مردان افغانی با بانوان ایرانی
با ورود مهاجران افغانی به ایران اسلامی وبالطبع اقامت طولانی مدت آنان در جمهوری اسلامی ایران سبب شده که آنها به دو دلیل تصمیم به ازدواج با زنان بگیرند

۱- ذهنیت برخورداری از کسب موقعیت اجتماعی وهمچنین تثبیت و مانده گاری اقامتی دربلند مدت ودر نهایت کسب تابعیت ایران

۲-دلیل دیگر اینکه اکثر این مهاجران که مرد وبصورت مجرد به ایران وارد شده بودند پس از مدتی به جهت اینکه دسترسی به هموطنان مونث خود نداشتند مجبور گردیدند با بانوان ایرانی ازدواج تا از این طریق از حالت غریبی و بی کسی در آیند. لذا با نظر به دلایل ذکر شده وبنابر بررسیهای بعمل آمده مورد اول از مهمترین عوامل تاثیر گذاردر رشد ازدواجهای شرعی (غیر قانونی) مردان تبعه افغانستان با بانوان ایرانی بوده است.

علل وعوامل اصلی در ازدواج بانوان ایرانی با مردان افغانی
قبل از هر چیز باید بگویم به جستجوی لذت یا تسلیم خواهش دل شدن است که ما خویشتن را به دست تمایلات خود خواهانه ولذت جویانه میسپاریم، متاسفانه گاهی فقر وفلاکت دروازه ای میشود برای ورود به دنیای که انسانیت در آن بی معناست در این دنیای پر بیم وهراس شیوه های جدید از بردگی در عصر جدید را باید با چشمانی اشک بار در چارچوبی زندان گونه با نام ازدواج نا خواسته با بیگانه دید.

بعضا دردها ورنج هایی که ثمره فقر ، بیچارگی و بی اطلاعی خانوادهاست ودختر ان پاک ومعصوم این سرزمین به اجبار ویا بدون اطلاع از قانون ازدواج قربانی بی عدالتی های زمانه و مردمانش میشوند به امید زندگی بهتر، در حالیکه ورود به برزخی که هیچ راه فراری از آن نیست برای آنان و بهار زندگی دختران و زنان بسیاری در آغاز فصل شکوفایی وبالندگی بار دیگر به خزانی ابدی تبدیل میشود که هیج امیدی در ان نیست وجود ندارد.

علی ایحال وبنابر بررسیهای بعمل آمده از علل وعوامل موثر در ازدواج زنان ایرانی با مردان مهاجر افغانی علاوه بر عدم اطلاع آنان از قوانین ازدواج شامل فقر وبدبختی خانواده ها، سن زیاد دختران، عدم موفقیت در ازدواج اول، عشق واحساسات زود گذرمتقابل، اجبار خانواده گی وبعضا جعل شناسنامه ایرانی توسط مردان افغانی، از علل وعوامل مهم و زمینه ساز اینگونه ازدواجهای غیرقانونی میباشد که حقیقت آن از چاله وفرو رفتن در چاه است که نه تنها نمی تواند مبنایی برای بنیان یک زندگی ایمن وبا دوام باشد بلکه موجب می گردد که با تغییر با فت جمعیتی وفرهنگی مسایل ومشکلات دیگری را به دنبال داشته باشد .

آثار وتبعات منفی اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی، ازدواج شرعی بانوان ایران با مردان افغانی
موضوع ازدواج زنان ایرانی با مردان افغانی هم اکنون بعنوان یک معضل جامعه ایران اسلامی تبدیل شده ودامنگیربسیاری از خانواده ها، مسولین وبعضا مشکل اجتماعی ، اقتصادی وفرهنگی جامعه را بوجود آورده است که در اینجا به اعم آن اشاره میگردد.

تغیر بافت جمعیتی در محله ها وشهرها ، تشدید وگسترش حاشیه نشینی، افزایش فرزندان بی هویت ، افزایش زنان وفرزندان بی سرپرست ودر نتیجه عدم تعهد فرزندان به کشور، شکل گیری گروه های مافیایی ، سو استفاده برخی از اتباع افغانی از بانوان ایرانی جهت رسیدن به انگیزه های خود از قبیل تمایل به اقامت دایمی ویا تحصیل تابعیت جمهوری اسلامی ایران ، استفاده از پوشش ازدواج جهت رسیدن به اهداف سو ازقبیل قاچاق مواد مخدرو …، مشخص نبودن حضانت و قیمومیت فرزندان در صورت فوت زوج یا زوجه ویا هردو که درنتیجه موجب سر گردانی فرزندان بانوان ایرانی خواهد شد، در اختیار نداشتن مدرک رسمی وقانونی زوجین جهت اثبات زوجیت خود ، از همه مهمتر اینکه در صورت ازدواج غیر قانونی بانوان ایرانی با مردان افغانی زوج وزوجه از حمایت دولت متبوعه خود برخوردار نمی شوند ودر نتیجه مسایل حقوقی وپیگیری دعوی از سوی زوجه بر علیه زوج خارجی وبعکس از طریق دستگاه قضایی امکانپذیر نخواهد بود.

واما آثار منفی اقتصادی اینگونه ازدواجها اینکه طبق مقررات فعلی ایران جهت فرزندان افغانی هایی که همسر ایرانی اختیار میکنند شناسنامه ایرانی با نام خانوادگی مادر ایرانی صادر میشود واین فرزندان میتوانند از همه سطوح تحصیلی مثل ایرانیان استفاده کنند واز آنجا که زاد وولد این این گروه که تعدادشان بسیار زیاد وبا نرخ بالایی صورت میگیرد با ملحوظ شدن تعداد فرزندان ایندسته از اتباع خارجی در آمار اقتصادی ایران میزان تولد و تناسل کشور ونرخ رشد جمعیت ایران بالا ونهایتا حرکت اقتصادی کشور را کند ورسیدن به هدفهای اقتصادی در کوتاه مدت را با مشکل مواجه خواهد کرد.

نتیجه:
آنچه مسلم است تاثیر منفی ازدواج زن ایرانی با مرد افغان موضوعی است انکار ناپذیر وبر کسی پوشیده نیست زیرا اختلافات شدید فرهنگی، باورهای خاص وبسیاری مسایل دیگر موجب به وجود آمدن مشکلات فراوان در ازدواج دختران ایرانی با اتباع بیگانه به ویژه اتباع افغانستان شده است .

امروز شاهد آن هستیم زنان ایرانی که با مردان تبعه افغانستان ازدواج شرعی نموده اند پس از مدتی متوجه میشوند با چه دردسر های تازه ای روبرو میشوند وبرون رفت از مشکل فوق را فقط خلاصی از زندگی خود میدانند واینها حقیقتی است که اگر به آنها توجه نشود در آینده ای نه چندان دور به بحرانی در جامعه تبدیل خواهد شد و آنگاه شاید دیگر فرصتی برای جبران آن وجود نداشته باشد.

لذا با جمع بندی مطالب فوق لازم است در این خصوص ساز وکاری اندیشیده وبا عودت دادن اتباع افغانی به کشورشان به عنوان یک طرح مثبت وحتمی در دستورکار نظام جمهوری اسلامی ایران قرار گیرد گر چه در سالهای اخیر این هدف کم وبیش دنبال شده ولی تاکنون حساسیت وسعی وتلاش کافی ولازم در این خصوص مبذول نشده است .

اکنون با توجه به مشکلات روز افزون ناشی از ماندگاری افاغنه در ایران که در اینجا به بخشی از آنها اشاره شده باید اذعان کرد دیگر وقت آن رسیده که دولت محترم تدبیر وامید جمهوری اسلامی ایران توام با رافت اسلامی درقالب طرح ضربتی وبا هماهنگی مقامات مسول کشور افغانستان و کمیساریای عالی پناهنده گان سازمان ملل متحدو با به کارگیری راهکارهای مناسب به این امر مهم (بازگشت افغانها به کشورشان) تحقق بخشند.

افضل فرهادی -کارشناس امور اجتماعی اتباع ومهاجرین خارجی استانداری