به گزارش شرق پرس علی ماهفروزی در گفتگو با مهر افزود: این گورستان یک گورستان بسیار قدیمی است و بر اساس تحقیقاتی که در آن صورت گرفته قدیمی‌ترین سنگ مزارهایی که به‌دست‌آمده متعلق به دوره ایلخانی است.
ماهفروزی در خصوص اهمیت این گورستان، اظهار داشت: گورستان سفید چاه مربوطه به دوره تیموری است و بنای امامزاده عبدالله در مرکز آن قرارگرفته است و با توجه به معماری خاص این دوره، صندوق مزارها و درب‌های زیبای منبت‌کاری شده در این گورستان موجب اهمیت خاص آن شده است.
وی اهمیت دیگر قرارگیری گورستان سفید چاه را درشیب ملایم منتهی به یک رودخانه دانست و گفت: همچنین زهکش بسیار مناسبی که رودخانه ایجاد کرده هرگونه نم و رطوبت را در فضا کلی از بین برده است، این دلایل و بحث ساختار زمین‌شناسی، نوع خاک و سنگ‌های منطقه موجب سالم ماندن گورها و اجساد این گورستان تاریخی شده است.
این باستان‌شناس بابیان اینکه این امر در درازمدت تفکری در خصوص ساختار مذهبی خاص این گورستان ایجاد کرده است، تصریح کرد: سالم ماندن گورها و اجساد گورستان سفید چاه اهمیت و توجه به این گورستان را دوچندان کرده است.
ماهفروزی در خصوص ساختار اجتماعی منطقه، اذعان داشت: ساختار اجتماعی و سنتی، وجود اعتقادات عظیم، وجود سادات بسیار در روستاهای منطقه و دفن این سادات به اهمیت این گورستان افزوده است.
وی بیان کرد: بسیاری از مهاجرین حوزه هزارجریب در منطقه سفید چاه و مناطق دیگر در هر شهری زندگی می‌کنند پس از مرگ در این گورستان دفن می‌شوند و این امر در پیش‌ازتاریخ هم وجود داشته است.
ماهفروزی به مطالعات پیش‌ازتاریخ در بین‌النهرین و شوش اشاره کرد و افزود: مقالات بسیار متعددی همچون «نیاکان من اینجا خفته‌اند» در خصوص افرادی که پس از فوت در منطقه اجدادی خود دفن می‌شوند وجود دارد.
ماهفروزی در خصوص اهمیت گورستان سفید چاه در دوره تیموری، گفت: وجود برج آرامگاهی، افزایش امامزاده‌ها و اعتقاداتی که تیموریان، مرعشیان به سادات داشتند موجب اهمیت گورستان سفید چاه شده است.
کارشناس امور فرهنگی و گردشگری اداره کل میراث فرهنگی مازندران بیان کرد: تعریفی که از نقوش روی سنگ مزارها در مبانی نظری می‌شود نشان می دهد سنگ‌های موجود در منطقه حجاران در یک کارگاه بزرگ در همان منطقه حجاری انجام شده است.
ماهفروزی بابیان اینکه نمونه کارگاه بزرگ حجاری سنگ در کره جنوبی، آمریکا، اروپا و ایران وجود دارد، تصریح کرد: کارگاه حجاری بسیار بزرگ خاورمیانه می‌تواند برای فعالیت هنرمندان در اختیار آن‌ها قرار گیرد.
وی تصریح کرد: درباره تزیینات و آثار گورستان مبانی نظری خاص وجود دارد محققین و هنرمندان هنوز در مورد حِرَف افراد به یک انسجام فکری نرسیده‌اند.
گورستان سفید چاه، قبرستانی متعلق به دوره تیموریان است که در روستای سفید چاه بخش یانه سر و در شرق مازندران واقع‌شده و این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۷۸۴۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قدمت این قبرستان عجیب به بیش از ۱۲۰۰ سال پیش بازمی‌گردد که نمای گورستان با تخته‌سنگ‌های محرابی در صفوف منظم در بدو ورود همانند لشکری عظیم است که به پا ایستاده‌اند و نظاره‌گر هستند.
