به گزارش شرق پرس میانکاله، نامی آشنا و پر از بحران. منطقه ای که تاریخ گواه آن دارد در طول حیاتش کمتر زمانی آرامش را به خود دیده باشد. میانکاله با مساحتی بالغ بر ۶۶٩٣٣ هکتار در استان مازندران، یکی از قدیمی ترین مناطق حفاظت شده ایران محسوب می شود. این منطقه در سال ۴٨ منطقه حفاظت شده اعلام شد و در سال ۵۴ به تالاب بین المللی و در همان سال به دلیل اهمیت منطقه به پناهگاه حیات وحش ارتقاء می یابد و در سال ۵۵ به دلیل همین خصوصیت ها و تنوع بالای زیستی، به ذخیره گاه زیست کره نامگذاری می شود.
وارش می نویسد: میانکاله دارای اقلیمی مدیترانه ای تا نیمه مرطوب معتدل است. مجموعه ای از شن زارهای ساحلی، اراضی باتلاقی، آبگیرها، مرداب جنگلی، تپه های شنی در کنار هم اقلیم میانکاله را شکل داده اند. در کنار این ها ١٧٩ گونه گیاهی و ٢٠۴ گونه پرنده مهاجر و بومی تاکنون در آن شناسایی شده اند. ببر مازندران منقرض شده و گربه وحشی و پلنگ را که دیگر در میانکاله نیست را هم به آن بایستی اضافه کرد.
از دفتر خاطرات میرزا ظل السلطان پسر بزرگ ناصرالدین شاه چنین نقل شده است که ” بعد از چند شب توقف در آنجا (گلوگاه) به طرف میانکاله حرکت کردیم. وارد دهنه جزیره شدیم. این قدر گاو که از دهات گریخته بود، به آنجا رفته بود و به مرور وحشی شده بود و ببر و مرال و قرقاول و شوکا دیدیم و شکارشان کردیم. نمی دانم خواننده باور می کند یا نه….. واقعا هزار هزار فرار کردند. به قدر چهل روز در این جزیره کوچک ماندیم. شخصی نبود از تفنگچی و سرباز و سوار که شکاری نزده باشد.
آنچه میرزا محمد خان، منشی من یادداشت کرده بود، به حکم من از این قرار است: شش هزار قرقاول به ساری به دوستانمان در شهر فرستاده شد، ٣۵ ببر، ١٨ قلاده پلنگ، ۶٣ گاو و گاو میش اهلی که وحشی شده بودند و ١۵٠ مرال که گاو کوهی می گویند، دراین چهل روز کشته شدند ” . این تنها بخشی از خاطرات تاریخی است که نشان از مظلومیت میانکاله دارد. تاریخی که همچنان در دهه های گذشته و حال نیز روایتی مشابه دارد. روایتی که می گوید اگر همین امروز به فکر میانکاله نباشیم به عاقبت دریاچه ارومیه ی خشک شده دچار خواهد شد.
اتفاقات کتمان نشدنی که هر ساله در میانکاله می افتند و روند نابودی اش را تند تر می کند و ضربان و نبض حیات را از آن می گیرد. از به شهادت رساندن محیط بان شاه کومحلی یکی از فداکارترین و بهترین محیط بانان میانکاله که همیشه مقابل ناعدالتی ها ایستاد و تا بود نگذاشت میانکاله نابود شود، تا شکار پرندگان و صید غیر مجاز، چرای بی رویه دامها، ورود پساب های صنعتی و کشاورزی، مجوز ساخت جاده در دل میانکاله و ساخت اسکله و بندر امیر آباد در نزدیکی تالاب تا خرید زمین ها و خانه و کاشانه اهالی میانکاله برای ساخت پالایشگاه بهشهر. همه دست در دست هم، از بین رفتن تالاب بین المللی میانکاله را جشن گرفته اند. تالابی که از سال ١٣۴٩ جزو یکی از ١٨٢٢ تالاب عضو کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است. کنوانسیون رامسر قدیمی ترین معاهده بین المللی با تاکید بر حفاظت از طبیعت در جهان است که آغاز به کار آن در سال ۴٩ در شهر رامسر بود و ١۵٢ کشور از جمله ایران عضو آن هستند.
این معاهده کشورها و دولت ها را ملزم به تعیین و حفظ تالاب های با اهمیت خود و تشویق به استفاده خردمندانه و درست از آنها می نماید.
تالابی که هر ساله میزبان هزاران پرنده ای است که زمستان گذری خود را از اوایل پاییز تا اواسط بهار در میانکاله سپری می کنند و باید طبق معاهده کنوانسیون، زیستگاهی مناسب برای پرندگان آبزی فراهم باشد.
اما این تالاب با ارزش چند سالی است که با بحران های بزرگی روبرو شده است. بحرانی که هم اکنون گریبانگیر میانکاله شده است، همان بحرانی است که روزی صدای آن از دریاچه ارومیه به گوش می رسید. صدایی که اگر به آن توجه می شد الان ارومیه نیز به این وضع نمی افتاد و خشک شدنش را ناله نمی کردیم. بحرانی که بزرگترین دریاچه آب شور یعنی دریاچه ارومیه را گرفتار کرد از سالها پیش آغاز شده بود و درباره خشک شدن دریاچه هشدار داده شده بود. اما زمانی مهم شد که دیگر کار از کار گذشته بود و نیمی از دریاچه ارومیه به نمکزار تبدیل شده بود. اینبار زنگ خطر بحران خشک شدن در تالاب بین المللی میانکاله به صدا در آمده است. احداث جاده بر روی تالاب میانکاله و پالایشگاه در منطقه یعنی نابودی کامل میانکاله. در این رابطه هم ناصر مهردادی مدیرکل محیط زیست مازندران با اشاره به «خشک شدن تالاب میانکاله علت آن را » پسروی دریای مازندران» عنوان کرد و افزود: رودخانه‌ها باید ساماندهی شوند و دولت تدبیر و امید هم باید از بروز معضلات بیشتر در این حوزه جلوگیری کند.
اعتراض مردمی به استخرهای پرورش ماهی و سدسازی در میانکاله
همچنین چندی قبل هم معاون فنی اداره کل محیط زیست بهشهر در گفت‌وگو با میزان با اشاره به اینکه «اعتراض های مردمی درباره استخرهای پرورش ماهی و سدها که خطر خشک شدن جنوب میانکاله را افزایش می دهد»، درباره آخرین وضعیت میانکاله اظهار کرده بود: «اگر عکس های ماهواره ای ۵٠ سال گذشته تالاب میانکاله را مشاهده کنید، می بیند اندازه این تالاب تا این حد بزرگ نبود، بلکه با گذر زمان برخی تغییرات طبیعی منجر به پیشروی و پسروی آب شده، البته به طور قطع عامل انسانی نیز اثر گذار بوده است.«
داریوش مقدس در ادامه به ارائه مثال هایی درباره عوامل انسانی اثر گذار در این زمینه پرداخت و تصریح کرد:« سدهایی که احداث می شود، یا آبی که برای کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد، در صورتی که بیش از اندازه باشد، موجب خشک شدن تالاب های اثر گذار خواهد شد. بنابراین باید مدیریت بیشتری بر حوزه آبریز میانکاله وجود داشته باشد تا شاهد خشک شدن آن نباشیم.«
آماری از خشک شدن آب میانکاله در دست نیست
همچنین معاون فنی اداره کل محیط زیست بهشهر عنوان کرده بود:« آماری در باره میزان خشک شدن آب میانکاله در دست نیست، اما هر سال بنابر شرایط اقلیمی و در فصول مختلف تغییراتی را در این زمینه شاهد هستیم. دریاچه ارومیه، ارژن و پریشان مثال های خوبی است تا به وضعیت کنونی تالاب هایی چون میانکاله که هنوز در وضعیت بحران قرار ندارند، توجه بیشتری داشته باشیم. در این راستا سایر دستگاه های اثر گذار همانند آب منطقه ای به محیط زیست کمک کنند تا بتوانیم بر منابع آبی مدیریت جدی داشته باشیم تا نتیجه آن چیزی نشود که در ارومیه دیدیم.«
به گوش باشید! فاجعه های زیست محیطی جبران ناپذیر هستند. دریاچه ارومیه هم سالیانه دور دریاچه ای امن برای زمستان گذرانی فلامینگوهای مهاجر بود، سالهاست که از دریاچه ارومیه رخت بسته اند. اکنون میانکاله آینده خود را این چنین می بیند. آینده ای که دیگر از فلامینگوها، باکلان ها و پلیکان ها خبری نباشد. دیگر گرازی در پناهگاه نمی دود و زمین را شخم نمی زند.
میانکاله امروز خسته است، امروز نیاز به جانی تازه دارد تا در سوسو خنکای پاییز که اینک پرندگان مهاجر را در خود پناه می دهد امید داشته باشد سالهای بعد هم پذیرای آنها خواهد بود. تکرار فاجعه زیست محیطی در دریاچه ارومیه و بختگان و … حالا گریبانگیر میانکاله شده است. منتهی هنوز فرصت هست، هنوز وقت باقیست تا میانکاله را از بحران های موجود نجات دهیم.
