به گزارش شرق پرس به نقل از ایسنا چند وقتی است که طرح انتقال آب دریای خزر به سمنان و شهرهای مرکزی ایران مطرح شده و از این بابت نگرانیهایی وجود دارد که یکی از مهمترین آنها در این زمینه عواقب و نتایجی است که اجرای این طرح برای محیطزیست منطقه در مبدا، مسیر و مقصد به همراه خواهد داشت.
فروردین ۹۱ بود که رئیس جمهور دولت دهم طرح انتقال آب خزر را مطرح کرد؛ از آن زمان هر بار که نام طرح انتقال آب دریای خزر به میان می آید؛ تن دوستداران محیط زیست نیز میلرزد، چشمشان میترسد چرا که از سرنوشت آینده مازندران و خزر نگران اند.
دریای خزر و مسیر انتقال آب به سمت مرکز ایران دارای انواع زیستگاههای دریایی و جنگلی و منابع طبیعی است.
طبیعت زیبا، درختان منحصربه فرد و جنگلهای سر به فلک کشیده در مسیر انتقال آب همه نگرانی دوستداران محیط زیست در ارائه این طرح است.
طرح انتقال آب؛ برنامه وزارت نیرو برای تامین آب پروژههای بزرگ
پرویز کردوانی پدر کویر ایران درباره انتقال آب دریای خزر به سمنان در گفتوگو با ایسنا، می گوید: پس از انقلاب مسئولان به این نتیجه رسیدند که باید کشاورزی توسعه یابد و در کنار آن صنعت نیز رشد کند که در ادامه دولتمردان و اندیشمندان متوجه شدند که برای پیشبرد همه این موارد به آب نیاز دارند.
وی با اشاره به اینکه پیشرفت در زمینه کشاورزی و صنایع به آب نیازمند است، می افزاید: برای ایجاد شهرها و پیشرفت در زمینه کشاورزی سدسازی آغاز و وقتی تمامی رودخانهها بر روی آنها سد احداث شد بار دیگر نیز با کمبود شدید روبهرو شدند و کشاورزان به فکر حفر چاه افتادند.
پدر کویر ایران معتقد است: وزارت نیرو با توجه به تمامی سدسازیها و حفر چاهها به دنبال راهکار دیگری برای تأمین آب است.
کردوانی می گوید: همچنین در مناطق خشک ایران همانند یزد، سیرجان، کرمان و اصفهان با میزان بارندگی اندک آغاز به احداث کارخانههای بزرگ نیازمند آب است.
وی با بیان اینکه مسئولان کارخانههای بزرگ به دلیل کاهش ضررهای مالی از وزیر نیرو درخواست کمک کردهاند، تاکید می کند: با امضای قراردادی با ۱۳ استان تامین آب برای کارخانههای کویر مرکزی از خلیج فارس آغاز شده است.
کردوانی تصریح می کند: برای تأمین آب کارخانههای سمنان قرار شد از دریای مازندران آب تأمین شود که با توجه به مخالفتهای زیستمحیطی این طرح متوقف شده است.
پدر کویر ایران از موافقت رئیسجمهور و وزیر نیرو برای انتقال آب دریای خزر به سمنان خبر داد و می گوید: رئیسجمهور در هفتههای آینده برای رفع این مسئله به سمنان میآید.
پدر کویر ایران در مورد نظریه برخی از مسئولان محیط زیستی که اگر آب دریای خزر انتقال یابد خزر شورتر میشود، اظهار می کند: به دلیل آنکه ۸۰ درصد آب دریای مازندران از منطقهای در ولکا است نمکهای موجود در دریای خزر در خلیجی در نزدیک ترکمنستان تمجع مییابد که از این رو در کنار این خلیج ۱۰ها کارخانه بوکداش برای استخراج نمک وجود دارد.
وی همچنین این نظریه که نمکها را به شکل قالب در جایی دفن کنند را روش مناسبی نمی داند و یادآور می شود: بهترین نمک برای انسان نمک دریا است چرا که منبع غنی ید نام گرفته است.
کردوانی می گوید: با این انتقال، آب دریا شور نمیشود و مشکلات زیست محیطی نیز به وجود نمیآید.
وی با اشاره به اینکه با توجه به فروش آب دریای خزر از سوی وزارت نیرو به استان سمنان، مازندرانیها دیگر کاری نمیتوانند کنند، تصریح می کند: در حال حاضر در سمنان هیچ منبع و ذخیره آبی وجود ندارد و برای رهایی از کمبود آب باید آن را شیرین کرده و انتقال دهند.
پدر کویر ایران می گوید: در حال حاضر نمیتوان با انتقال آب دریا مخالفت کرد اما انتقال آب در مجموع نباید انجام شود چرا که وقتی آب با لوله از دریا مکیده میشود با خود ماهیهای کوچک و جانداران فراوانی را انتقال میدهد که موجب از میان رفتن آنان میشوند.
این استاد دانشگاه می افزاید: مناطق اطراف خلیج فارس مانند دبی که رودخانه و آب زیرزمینی ندارد دارای بیشترین فضای سبز هستند که به دلیل شیرین کردن آب و انتقال آن است.
کردوانی با ارائه راهکاری در این مورد که در مناطق جنوبی برای کاهش هزینههای شیرین کردن آب دریا میتوان از انرژی خورشیدی استفاده کرد، تصریح کرد: استفاده از راکتورهای اتمی، آبشیرینکنهای اسمز معکوس و یا مبادله معکوس میتواند برای این امر در مازندران موثر باشد.
آسیب دستکاری در اکوسیستمها جبرانناپذیر است
نصرتالله صفائیان کارشناس اکولوژیست و نویسنده کتاب اکولوژی و محیط زیست خودمونی در گفتوگو با ایسنا، در مورد انتقال آب دریای خزر به سمنان، با اشاره به اینکه با انتقال آب دریای خزر به سمنان مخالفم، اظهار می کند: طرح انتقال آب فاجعهای اکولوژیک است که به مردم آسیب میرساند.
وی با اشاره به اینکه گاهی آسیب دستکاری در اکوسیستمها جبرانناپذیر است، می گوید: نباید کاری کرد که برای استفاده از منافع شخصی به محیط زیست آسیب وارد شود.
این اکولوژیست با بیان اینکه سرنوشت دریاچه خزر همانند دریاچه آرال میشود، می افزاید: اگر این اقدام صورت پذیرد دریاچه خزر خشک شده و باید منتظر چرای شترها در خزر باشیم.
صفائیان تصریح می کند: اگر آب، هوا و خاک منطقهای نامناسب باشد حتی این موضوع به تنهایی نمیتواند مشکلی را برطرف کند و در مناطق خشک وقتی آب اضافه میشود به دلیل افزایش تبخیر و تعرق نمکها از افقهای پایین به سطح خاک انتقال مییابند و این عوامل میتواند پوشش گیاهی اندک را نیز از بین ببرد.
این محقق، شیرین کردن آب شور را غیرممکن می داند و اظهار می کند: پس از تبدیل آب شور به شیرین مقدار زیادی نمک و آلایندههای شیمیایی تولید میشود که نیاز به دفع صحیح و علمی دارد.
وی هزینه تبدیل و انتقال آب دریای خزر به سمنان را بسیار زیاد اعلام می کند و می گوید: از تبدیل آب شور به شیرین میتوان برای تأمین آب شرب منطقهای کوچک استفاده کرد اما ایجاد رودخانهای از آب شیرین برای کشاورزی و صنعت در مناطق کویری از افکار انسانهایی است که به فقط به فکر به دست آوردن بودجههای کلان هستند.
وی می گوید: تبدیل آب شور دریاچه خزر به شیرین میتواند موجب حرکت ریزگردها و غبارهایی از نمک در هوا شود که زیستن در شمال کشور را سخت خواهد کرد.
طرح انتقال آب دریای خزر خطری بزرگ برای ۹۴هکتار از جنگلهای مازندران
عضو شورای هماهنگی شبکه مردم نهاد منابع طبیعی کشور نیز در این باره به ایسنا میگوید: طرح انتقال آب دریای خزر ۹۴هکتار از جنگل های مازندران را تخریب می کند.
مسعود مولانا درباره اثرات زیست محیطی طرح انتقال آب دریای خزر به استان سمنان عنوان میکند: خط مسیری که برای این طرح در نظرگرفته شده علاوه بر تخریب جنگلهای مازندران، موجب خسارت به زمینهای کشاورزی و باغات استان می شود.
وی میافزاید: وجود دستگاه آب شیرین کن نیز در مازندران پساب هایی را ایجاد کرده که چه وارد دریا و چه در سواحل دفع شود موجب اثرات مخرب زیست محیطی می شود.
دبیر سازمانهای مردم نهاد محیط زیست و منابع طبیعی مازندران اظهار میکند: انرژی که برای راه اندازی دستگاه آب شیرین کن استفاده می شود از سوختهای فسیلی است در صورتی که ایران در مجامع بین المللی بر کاهش مصرف انرژیهای فسیلی تعهداتی متقبل شده است.
وی با اشاره به بیلان منفی آب دریای خزر خاطرنشان میکند: اگر این طرح بدون آمایش سرزمین در مازندران اجرایی شود با توجه به کاهش سطح آب دریای خزر، با ایجاد نمکزارهای بسیار به ویژه در شرق استان روبرو می شویم.
مولانا با اشاره به برآورد اولیه بودجه ۸۰۰میلیاردتومانی برای اجرای پروژه طرح انتقال آب دریای خزر میگوید: بجای صرف این بودجه عظیم که بخصوص مسیر انتقال آن خطرات زیست محیطی بسیاری به مازندران وارد می سازد باید طبق توان اقتصادی و اکولوژیکی منطقه سمنان قدم برداشت نه اینکه اکولوژی منطقه دیگر را دستخوش تغییرات کرد.
دبیر شبکه سازمان های مردم نهاد محیط زیست و منابع طبیعی مازندران می افزاید: اگر مردم سمنان در مصرف آب استفاده بهینه داشته باشند دیگر نیازی به انتقال آب دریای مازندران نیست.
وی این پروژه را حربه سدسازان برای رونق اقتصاد کارهای خود دانست و اعلام کرد: بدون آمایش سرزمین و مطالعات زیست محیطی این طرح خطرات بزرگی را متوجه استان مازندران می کند.
به گزارش ایسنا، مسئولان مازندرانی درباره این طرح اظهارنظر نمیکنند چون به خوبی میدانند که این طرح از مدیریت استانی خارج است اما هشدار هم نمیدهند تا مانند همه بنشینند و ببینند که سرنوشت این طرح چه می شود.